kwi 282014
 

Jest rok 1810. Rybnik należy od 70 lat do Królestwa Prus. Od 22 lat Rybnik jest wolnym miastem królewskim. Królem od 1797 r. jest Fryderyk Wilhelm III. W tym roku umiera jego małżonka – królowa Luiza Meklemburg-Strelitz, matka późniejszego pierwszego Cesarza Niemiec Wilhelma I Hohenzollern.

Jest pokój, ale rybniczanie jeszcze niemiło wspominają stacjonowanie w latach 1807-1808 wojsk francuskich, bawarskich i wittenberskich oraz wyrządzone przez nich szkody. Na północy mamy blisko do granicy z napoleońskim księstwem warszawskim, na południu zaś 6 lat wcześniej nasz poprzedni suweren – monarchia Habsburgów utworzyła Cesarstwo Austriackie. Od niecałego roku po pokoju w Schönbrunn nasi północni i południowi sąsiedzi nie toczą wojny.

Rybnik w Królestwie Pruskim należy w Prowincji Śląskiej departamentu kameralnego wrocławskiego i powiatu raciborskiego, w którym jest jednym z trzech miast. Przed rokiem burmistrzem miasta został Antoni Żelasko, który te funkcję będzie pełnić jeszcze przez 27 lat przyczyniając się do ogromnego rozwoju miasta. W Królestwie Prus mimo dość nieudolnego króla, ministrowie wprowadzają wielkie zmiany administracyjne zwane od nazwisk głównych sprawców reformami Steina-Hardenberga. Owe reformy niespodziewanie zaskoczą pobliski zakon cystersów w Rudach, bo w tym roku nastąpi jego sekularyzacja. Owe reformy sprawiły również, że po uporządkowaniu  w  1808 r. sytuacji prawnej miast nastąpiło zapotrzebowanie  na ujednolicone mapy wielkoskalowe śląskich miast.

Prawdopodobnie zostały sporządzone plany miast dla wszystkich miast Kamery wrocławskiej, a do dziś mimo upływu wielu lat i burzliwej historii naszego regionu zachowała się większość z nich. Dla naszego miasta sporządzono dwie mapy:

  • samego miasta w skali 1:7200 – Plan von jetziger Abteilung der Bezirke, Strassen, Markplätze, und oeffentlichen Anlagen der im Ratiborer Kreyse belegenen Stadt Rybnik.   (Plan obecnego podziału na rejony, ulice, targowiska i obiekty publiczne w powiecie raciborskim dla zabudowań miasta Rybnika.)
  • oraz miasta z okolicznymi miejscowościami w skali 1:14000 – Plan von den nächsten Umgebungen der Stadt Rybnik im Ratiborer Creise belegen. (Plan najbliższych okolic miasta Rybnika w powiecie raciborskim.)

Pomiary zostały wykonane przy użyciu prętów reńskich (Ruthe). Jeden pręt reński odpowiadał 3,776 m, chociaż na Śląsku stosowało się raczej pręt wrocławski odpowiadający 4,32 m. Autorem map jest geometra V. Jurziczek.

W kwestii gospodarczej Rybnik zaczynał się dopiero rozwijać. Powstawały pierwsze kopalnie i zakłady przemysłowe. Na północy wciąż jeszcze działały zakłady założone przez cystersów. A samo miasto miało dopiero przed sobą największy skok rozwojowy. Osiem lat później dopiero powstał dość niespodziewanie powiat rybnicki.

Do miasta udajemy się od stolicy powiatu – Raciborza. Oczywiście po drodze przechodzimy przez wieś Smolna. Układ ulic jest troszkę inny niż to będzie wyglądało w XXI w. Od razu napotykamy po prawej stronie warzelnię  potażu (38. Potaschsüderey) – produkcja potażu odbywała się z wypalonego popiołu z twardego i miękkiego drewna liściastego. Potaż wykorzystywany był do wyrobu mydła, szkła, farb, bielenia płótna, falowania wełny i garncarstwa.

Ulica Raciborska i Rynek w 1810 r.

Ulica Raciborska i Rynek w 1810 r. (Plan von jetziger Abteilung der Bezirke, Strassen, Markplätze, und oeffentlichen Anlagen der im Ratiborer Kreyse belegenen Stadt Rybnik.)

Zaraz obok jest dom podlegający zarządowi zamku (37. sämtlich zur Schlosjurisdiction gehörige Hauser), podobnie jaki jeszcze kilka tak samo oznaczonych (13., 14., 38., 39., 41., 42., 43.). Idąc dalej przechodzimy Nacynę i czujemy już specyficzny zapach chmielu – bo po lewej strone widzimy miejski browar wraz z gospodą gdzie piwo wyszynkowano (23. Städlisches Brauhaus). Po prawej zaś w dali widzimy – raczej uprawne – ogrody zamkowe (42. Schlossgarten).  Idziemy dalej prosto gościńcem zwanym tak samo od lat – raciborskim (3. Die Rattiborergasse). Mijając po drodze szkołę żydowską (22. Jüdische Schule) dochodzimy wreszcie do serca miasta – rynku. Na rynku w samym jego środku w dwupiętrowym murowanym ratuszu urzęduje burmistrz Żelasko (11. Der marktplatz samt massiven zweistöringten Rathause).  Zaraz obok, jeśli jesteśmy spragnieni, możemy napić się wody z publicznego wodociągu (12. Publique Wasserleitung).

Rzut oka na ulicę rynkową (1. Die Ringgasse), ale idziemy gdzie indziej – wizytę w mieście trzeba koniecznie rozpocząć od odwiedzenia kościoła, więc udajemy się do niego przechodząc obok gorzelni wódki Królewskiego Urzędu Dóbr Państwowych z wodociągiem doprowadzającym wodę (14. Wasserleitung in die zum Koenigl. Domainen Amte gehörige Brandtwein Brennerey) oraz murowanej remizy (15. massives Spritzenhauss). Dochodzimy do placu kościelnego z nowym-starym pomnikem św. Jana Nepomucena który dawniej stał przed zamkiem, a ustawiony został w miejscu zburzonej przed dziesięciu laty drewnianej kaplicy św. Jana.

Ulica Rudzka i Plac Kościelny w 1810 r.

Ulica Rudzka i Plac Kościelny w 1810 r. (Plan von jetziger Abteilung der Bezirke, Strassen, Markplätze, und oeffentlichen Anlagen der im Ratiborer Kreyse belegenen Stadt Rybnik.)

Na placu możemy przyjrzeć się nowemu kościołowi parafialnemu pod wezwaniem Matki Boskiej Bolesnej (16. Pfarr Kirche) postawionemu zaledwie 9 lat temu przy wsparciu Króla i hrabiego Węgierskiego. Trochę rozglądamy się i z lewej widzimy gościniec rudzki (2. Die Raudenergasste) i budynek zamkowy (37. zur Schlosjurisdiction gehörige Hauser).

Po modlitwie ulicą Świerklaniecka (6. Die Schwirklanergasse) udajemy się obok trzech domów zamkowych (39. drey Hauser bei Schwirklanietz) na mały kufelek do karczmy Świerklaniec, która też miała doprowadzoną wodę wodociągiem (13.publique Wasserleitung bei dem zur Schlossjurisdictiongehörigen Wirtshause Schwirklanietz).   Idziemy dalej ulicą Żorską (7. Die Sohrauergasse) i skręcamy w ulicę Kościelną (8. Kirchgasse).

1810_3

Ulice Żorska i Kościelna oraz cmentarz parafialny w 1810 r. (Plan von jetziger Abteilung der Bezirke, Strassen, Markplätze, und oeffentlichen Anlagen der im Ratiborer Kreyse belegenen Stadt Rybnik.)

Mijając po drodze plebanie (18. Pfarrhof ) i szkołę katolicką (19. Kathol. Schule) dochodzimy do cmentarza i kaplicy (17. Kapelle und Kirchhof). Kaplica to tak naprawdę dawne prezbiterium kościoła parafialnego które pozostało po rozbiórce nawy głównej. Jeszcze pamiętamy jak wyglądał stary kościół – nawa główna była murowana, ale bez sklepień – zadaszona była konstrukcją drewnianą. W głównej nawie były trzy rzędy ławek, miał 40 łokci długości i 16 łokci szerokości (jeśli łokcie były wrocławskie to miał 23 m długości i 9 m szerokości), 8 okien i 2 drzwi. Sufit malowany posiadał lamperię, podłoga była z cegieł i miał małą wieżyczkę z dzwonem.

Widok Rybnika z drugiej połowy XVIII wieku. Na pierwszym planie z lewej kościół przed rozbiórką z roku 1797, w centralnej części w tle zamek rybnicki po rozbudowie z 1789 r. (Carl Friedrich Stuckart, „Zeitgeschichte der Städte Schlesiens”, 1819)

Po modlitwie nad grobami zmarłych wracamy ulicą Kościelną i skręcamy w gościniec Paruszowicki (10. Pruschowitzergasse). Przechodząc obok źródeł rzeczki Potok (21. Ursprung der Guellen des Potok), z którego pobierana była woda do wodociągów dochodzimy do miejskiej cegielni (20.  Städtische Ziegeley).

1810_4

Ulice Paruszwicka i Łony w 1810 r. (Plan von jetziger Abteilung der Bezirke, Strassen, Markplätze, und oeffentlichen Anlagen der im Ratiborer Kreyse belegenen Stadt Rybnik.)

Wracamy przez Łony (9. Lohnergasse) i skręcamy w prawo przy ogrodach zamkowych (40., 41. Schlossgarten).

Idziemy obok kolejnego budynku zamkowego (37. sämtlich zur Schlosjurisdiction gehörige Hauser ) i domu pastora ewangielickiego (32. Wohnhaus des Evangelischen Predigers).

1810_5

Ulice Zamkowa i Ogrodowa w 1810 r. (Plan von jetziger Abteilung der Bezirke, Strassen, Markplätze, und oeffentlichen Anlagen der im Ratiborer Kreyse belegenen Stadt Rybnik.)

Skręcamy w lewą stronę ulicy Zamkowej (5. Die Schlossgasse) i mijamy po prawej ulicę Ogrodową (4. Die Gartengasse) oraz mieszkanie nadleśniczego (31. Wohnung des Oberförsters).W 1788 r. las zajmował powierzchnie 31 078 mórg (morga śląska = 300 prętów kwadratowych = 5596 m2) i był administrowany przez 1 nadleśniczego, 1 starszego myśliwca, 5 myśliwców rewirowych i 5 gajowych. Cztery lata później zwiększyła się jego powierzchnia o las gmin Szczejkowice  i Przegędza. Mijamy dom sędziów (30. Wohnung des Justiciara).

Zachodzimy do apteki, która jest przy zamku przebudowanym na Królewski Instytut Inwalidów (24. Koenigliche Invaliden Instituts Schloss). Najpierw instytut miał być zlokalizowany w Kluczborku, ale ze względu na wysokie koszty budowy w tamtym miejscu postanowiono go przenieść do nowo zakupionego przez Króla miasta jakim był Rybnik. W 1789 r.  Fryderyk Ilngner, który kierował pracami, przebudował go rozbierając główny budynek i wznosząc na fundamentach starego gotyckiego zamku nowy gmach. W 1828 r. będą w nim przebywać: 1 komendant, 3 poruczników, 36 podoficerów i tyle samo szeregowców. Należy jednak przypuszczać że w okresie wojen napoleońskim użytkowanie było znacznie większe.

Fryderyk Ilgner ok. 1789 roku. Reprodukcja z opracowania G.Grundmanna: Deutsche Kunst im befreiten Schlessien.

Fryderyk Ilgner ok. 1789 roku. Reprodukcja z opracowania G.Grundmanna: Deutsche Kunst im befreiten Schlessien.

Z zamku widać dwa młyny na rzece Nacynie (młynówce) – zamkowy (33. Schloss Mühle) i Walnera (34. Walner Mühle). Obok zamku zaś stoją browar zamkowy (28. Brauerey) i dom głównego urzędnika administracji (29. Wohnung des Ober Amtmanns).

Zamek i droga na Wodzisław w 1810 r. (Plan von jetziger Abteilung der Bezirke, Strassen, Markplätze, und oeffentlichen Anlagen der im Ratiborer Kreyse belegenen Stadt Rybnik.)

Zamek i droga na Wodzisław w 1810 r. (Plan von jetziger Abteilung der Bezirke, Strassen, Markplätze, und oeffentlichen Anlagen der im Ratiborer Kreyse belegenen Stadt Rybnik.)

Dalej droga prowadzi do Wodzisławia, przy której znajdują się stajnie i murowana stodoła (35. Stallungen und massive Scheuer), a za nimi ujęcie ze źródła doprowadzające wodę do zamku, głównego urzędnika i mieszkania nadleśniczego (36. Ursprung der Quellen woraus Wasser ins Schloss Oberamtmann und Oberfoerster Wohnung geleitet wird). Idąc jeszcze dalej w stronę Wodzisławia napotykamy kościół ewangelicki i cmentarz przy nim (25. Evangelische Kirche und Begräbniss), który służy głownie pacjentom instytutu. Dopiero gdy Rybnik przeszedł pod władanie króla pruskiego ewangelicy mogli  legalnie znów wyznawać swoją wiarę. Nieczynną drewnianą sieciarnię Fryderyk Ilgner, autor przebudowy zamku, w 1791 r. przekształcił ją na potrzeby rybnickich ewangelików. Spłonął niestety pięć lat później. Po odbudowie będzie służył rybnickim ewangielikom do ponownego pożaru w 1853 r. Za kościołem widać budynki ewangielickiej szkoły (26. Evangeliche Schule) i szpitala dla poddanych (27. Lazaret für die Unterthanen)   Rok później dopiero będą miały zamieszki związane ze zniesieniem pańszczyzny. W 1815 r. miasto będzie liczyć 1344 mieszkańców zamieszkujących  w 240 domach – 1136 katolików, 48 ewangielkiów i 160 żydów.

O planie najbliższych okolic miasta Rybnika w powiecie raciborskim z 1810 r. w części drugiej – zapraszamy wkrótce.

Szymon Strzeja

Bibliografia

  1. Artur Trunkhardt „Dzieje miasta Rybnika i dawniejszego państwa rybnickiego na Górnym Śląsku. Na podstawie wydanej w 1861 r. Kroniki Franciszka Idzikowskiego”, Rybnik 1925
  2. Piotr Greiner „Plany miast pruskiego Górnego Śląska z lat 1810–1811/1815”, Szkice Archiwalno-Historyczne nr 6, Katowice 2010
  3. „Historia Kościoła” http://www.rybnik.luteranie.pl/
  4. Carl Friedrich Stuckart, „Zeitgeschichte der Städte Schlesiens”, 1819
kwi 272014
 

Trochę nam beton w tym roku wcześnie zarosło dlatego niezbędne było już porządne koszenie  Przy kolejnych pracach musimy usunąć chwasty które dobrze już zakorzeniły się w dojściu do schronu. Także powoli zaczynamy sezon 2014!

kwi 212014
 

Pamięci Zygfryda Weinera

Na granicy Nadleśnictw Rybnik i Rudy, w lasach pomiędzy Zwonowicami, Jankowicami i Górkami Śl. płynie pozornie bezimienny potok z dala od domostw. Źródła jego biją na południe od skrzyżowania drogi leśnej Górecka z dawną kolejką wąskotorową (tzw. Klajnbanką), w okolicach lasów i mokradeł zwanych: Pónybór, Godulowiec, Okrągłe Bagno, Zapadły Młyn i Głębokie Doły. Potok płynie w kierunku południowo – wschodnim aż do stawu zwanego Buczkowiec, który znajduję się po prawej stronie szosy do Zwonowic, za drugim przejazdem kolejowym w Suminie PKP. Na całej tej długości potok stanowił naturalną granicę pomiędzy klasztorem cystersów w Rudach a właścicielami Suminy i Górek. W latach 1922 – 1939 potok stanowił wodny dział graniczny pomiędzy Polską a Niemcami.

Mapa z 1778 – odnowienie granic pomiędzy klasztorem a panami Suminy i Górek na Grabiczu i Twardym Potoku.

Mapa z 1778 – odnowienie granic pomiędzy klasztorem a panami Suminy i Górek na Grabiczu i Twardym Potoku.

Już w 1491 roku właściciel Suminy i Górek Jasiek Szeliga z Rzuchowa zawarł umowę z ówczesnym opatem klasztoru rudzkiego Janem. Na mocy tego dokumentu Jasiek mógł założyć rybnik (staw) na Twardym Potoku pomiędzy Zwonowicami i Suminą przy drodze prowadzącej od sumińskiego młyna ku Zwonowicom. Grobla na zwonowickim (zwonowskim) gruncie opat udostępnił właścicielowi Suminy, aby można było groblę i staw bez przeszkód naprawić w razie potrzeby. Za rok użytkowania tego stawu przyrzekł Szeliga na świętego Marcina wnosić opłatę w wysokości 12 groszy w monecie raciborskiej. Cystersi przywiązywali dużą wagę do skrupulatnego wyznaczania i utrzymania granic swoich włości, które w dużej mierze znajdowały się w głębokimi lesie. Po kasacji klasztoru w Rudach specjalna komisja archiwalna w składzie Bisching i Stenzel dokonała inwentaryzacji i spisu dokumentów w kancelarii klasztornej, które zostały po działalności cystersów z Rud. Wśród dokumentów zachował się dokument o założeniu stawu Bu(r)czkowskiego w 1491 roku, tego samego opisanego powyżej.

W 1653 roku ponownie spisano umowę, aby odnowić starą średniowieczną granicę na ww. odcinku pomiędzy Opatem Emanuelem Pospelem a Wacławem Raszczyckim, właścicielem Gaszowic, Suminy i Górek. Do umowy dołączono skrupulatne mapy powiatowego geodety Viebiga z Pszczyny. Odcinek graniczny z 17 wieku oparty jest na naturalnych przeszkodach takich jak: wzniesieniu (Ostra Góra), moczarach (Okrągłe Bagno), groblach a raczej wąwozach (Grabiczowa Grobel), sztucznie zbudowanych stawach (Buczkowiec oraz Borowiec) oraz potokach. Potok na granicy gruntów klasztornych to właśnie wspomniany pod koniec 15 wieku Twardy Potok. Dokument precyzuje, że granica biegnie wzdłuż Twardego Potoku od Ostrej Góry, mija staw Buczkowiec, Okrągłe Bagno i osiąga grunty folwarku Jankowskiego przy granicy z Szymocicami. Możemy więc z całą pewnością przyjąć, że potok płynący pomiędzy Zwonowicami a Górkami nie był bezimienny i nazywał się Twardy Potok, a ujście jego do rzeki Suminy znajduje się w pobliżu oczyszczalni ścieków w Suminie. Do tego potoku wpada tuż przy linii kolejowej Sumina PKP – Jejkowice inny potok, którego źródła biją w okolicach dzisiejszego potężnego zakładu Classen. Na tym potoku cystersi zbudowali kilka innych stawów na gruntach klasztornych, widocznych na mapie. Pozostałością po tych stawach są jeszcze dobrze zachowane groble i ścieżka rowerowa (droga pożarowa) biegnąca po groblach od strony Zwonowic.

Staw Buczkowiec istnieje wciąż i stanowi idealne środowisko dla rozwoju ciekawych gatunków flory i fauny. Cenne tereny leśne położone są na południe oraz południowy – zachód od Zwonowic blisko szosy (oddziały leśne nr 113, 132, 132 a i 135). Rosną tu: grzebienie białe, rosiczka okrągłolistna, a w okolicznych lasach – widłak jałowcowaty, widłak goździsty, podrzeń żebrowiec. Również w dolinie Twardego Potoku znajduje się ostoja bociana czarnego. W celu zachowania stanowisk tych gatunków, na opisywanym terenie powinna być prowadzona racjonalna gospodarka leśna.

Również tereny leśne po stronie Zwonowic zwane Grabiczem w dolinie potoku kryją ciekawe historie, podanie i legendy. Legendy krążą jeszcze wśród mieszkańców Górek Śląskich i Zwonowic. Na jednym z wzniesień w samym centrum Zwonowic zwanego Winną Górą (Weinberg z niemieckiego) znajduje się leśniczówka wybudowana za czasów księcia raciborskiego, około 1870 roku. Przed wybudowaniem leśniczówki znajdowała się tam drewniana wieża z dzwonem bijącym na alarm (trwogę). Dzwon wzywał wiernych na Anioł Pański, ludzi do pracy do tutejszego folwarku oraz ostrzegał przed wrogimi wojskami: Turkami i Szwedami. Turkami straszono miejscową ludność, chociaż nigdy się nie pojawiły w okolicy. Z tymi ostatnimi miejscowi toczyli na terenie wsi krwawe boje w obronie swoich domostw i opactwa cysterskiego w Rudach. Świadczą o tym dwie mogiły szwedzkie przy drogach do Jankowic i Szczerbic. Najprawdopodobniej nie byli to sami Szwedzi, lecz wojska sprzymierzone. W czasie jednego z takich najazdów na wieś okoliczna ludność znalazła schronienie w okolicznym lesie, na Grabiczu. Ponoć ludność miała założyć nową osadę w głuszy Grabicza, nad Twardym Potokiem. Miał znajdować się tam też młyn. Podobną wersję usłyszałem o młynie na Godulowcu od mieszkańców Górek Śl., który miał się zapaść w czasie zakazanych zabaw w czasie Wielkiego Postu.

Leśniczówka w Zwonowicach.

Leśniczówka w Zwonowicach.

Można by uznać jedynie za ciekawe i barwne wspomniane podania miejscowych, opowiadanych dawniej przez naszych dziadków w świetle świec, gdy nie było jeszcze telewizorów, komputerów i radia, gdyby nie jeden fakt. Droga do Suminy Dworzec i dalej na Górki, Lyski została wybudowana dopiero po podziale Górnego Śląska, w latach 30 –tych 20 wieku. Doprowadziła ona do granicy państwowej, tzw. rokada. Zatem współczesna droga asfaltowa do Lysek, Suminy i Górek Śl. inaczej przebiegała wcześniej.

Kolonię Przedewsie w Zwonowicach założono pod koniec 18 wieku na fali osadnictwa frydrecjańskiego. Równo rozmieszczono chałupy po obu stronach współczesnej ulicy Krasickiego, nie wzdłuż Sumińskiej. Chłopi z Przedewsia i z Lipia (ul. Jankowicka) to byli robotnicy leśni, którzy mogli zamieszkiwać przez wiele lat na Grabiczu, w lesie. To byli węglorze oraz pracownicy mielerzy, związani z produkcją węgla drzewnego i smoły. W czasie poszukiwań archeolodzy z Muzeum w Wodzisławiu Śl. zlokalizowali przynajmniej 4 mielerze w tutejszych lasach. Zatem droga mogła biec ze Zwonowic wokół góry na Turmie i byłego folwarku w lesie zwanego Ogrodzonka do Buczkowca i dalej do Sumińskiego młyna. Dopiero w połowie 18 wieku droga biegła od Przedewsia w kierunku Buczkowca do młyna i tartaku w Suminie i dalej prosto do kościoła farnego w Lyskach.

To mogło by potwierdzić istnienie zapomnianej osady mieszkańców Zwonowic, którzy znaleźli schronienie w lesie przed wrogimi najeźdźcami w dolinie Twardego Potoku po usłyszeniu dzwonów zwonowskich.

Obecnie schronienie znalazły z dala od najbliższych osad, dymów kominów rzadkie okazy flory i fauny. Dlatego należy chronić to miejsce przed działalnością człowieka. Jeszcze w początkach lat 90-tych ubiegłego wieku nad Twardym Potokiem, na moczarach utonęła kobieta. Obecnie w miejscach dawnych bagien i moczarów unoszą się tumany kurzu wskutek nadmiernego osuszania i wyrębu lasów łęgowych.

Henryk Postawka

Strona 165 – proponowany obszar w postaci rezerwatu przyrody: http://www.wbu.wroc.pl/pliki/SZP_pasma_Odry_%20synteza_2002.pdf

Bibliografia

1. Scripta Rudensia, Problematyka ochrony przyrody s.150 – 160.
2. Archiwum Prywatne Jana Magiery ze Zwonowic.
3. Codex Diplimaticus Silesiae Bd.2, Urkunden der Kloster Rauden und Himmelwitz, der Dominicanen und Dominicanerinnen in der Stadt Ratibor. Breslau 1859, s. 69-70.
4. Grzegorz Walczak, Tajemnicza Sumina, Czerwiona – Leszczyny 2011
5. Wywiady z Anią Zientek, Weroniką Sombrowski, Piotrem Mazurkiem.
6. Archiwum Państwowe w Katowicach, oddział w Raciborzu. Komora Książęca.

Zalajkuj  https://www.facebook.com/LasyrudzkieChronmyJe

Mapa lasów z Twardym Potokiem i innymi obiektami.

Mapa lasów z Twardym Potokiem i innymi obiektami.

Legenda:

1. Droga leśna Górecka (Nadleśnictwo Rudy).
2. Droga leśna Szymocka (Nadleśnictwo Rudy)
3. Droga pożarowa Grabowa (Nadleśnictwo Rybnik)
4. Okrągłe Bagno.
5. Wzgórze Turm 284 m. n.p.m.
6. Kolonia Przedewsie (ul. Krasickiego w Zwonowicach).
7. Droga Objazdowa (Nadleśnictwo Rudy).
8. Droga leśna Trawiasta na Zwonowice (Nadleśnictwo Rudy).
9. Las zwany Pónybór.
10. Las zwany Żydowina (pomiędzy Klajnbanką a Górecką).
11. Droga pożarowa Górecka (Nadleśnictwo Rybnik).
12. Staw Buczkowiec (Nadleśnictwo Rybnik).
13. Wzniesienie Ostra Góra 253 m. n.p.m. .