Sentencja dr Innocentego Libury z książki „Z dziejów domowych powiatu …” – towarzyszy mi od początku prac nad utrwalaniem pamięci o ofiarach zbrodni hitlerowskich z lat 1939–1945. Jest bowiem wyjątkowo trafne i esencjonalne ujęcie tego typu opracowań – jak to właśnie określił dr Libura:
„Gdy ostatni już z nich odchodzą od nas, niech te kartki przekażą nowym pokoleniom pamięć o nich i o wartościach duchowych, które wypracowali, równie cennych jak materialne skarby tej ziemi”.
W latach 1953–1954 był moim nauczycielem w szkole średniej – w Technikum Budowy Maszyn Górniczych w Rybniku, ale i wychowawca wielu pokoleń rybniczan. Wielki patriota, harcerz z „krwi i kości”. Emanował wyjątkowym spokojem, opanowaniem, przyjaznym stosunkiem do uczniów, a także grona nauczycieli. Jednocześnie był zagadkowym człowiekiem w życiu prywatnym i wyjątkowo skromnym. Niestety, nie zdawaliśmy sobie (my uczniowie) wówczas sprawy z przykrych przeżyć okupacyjnych jakie miały wpływ na takie jego zachowanie – pobyt w niemieckiej niewoli a następnie obozie jenieckim.
Gdy pisałem książkę o harcerstwie Bielska i Białej, w mojej świadomości zawsze był obok Józefa Pukowca – On, najwierniejszy symbol harcerskich zachowań. Pisałem wówczas to, co zapamiętałem w oparciu o wzorce, jakie przecież z Rybnika się wywodziły poprzez postawy tak wyjątkowych ludzi jak Józef Pukowiec, Alojzy Hałas (chociaż pochodził z Czechowic), Innocenty Libura i nieco młodszy od nich Longin Musiolik. To Oni powodowali że posłużę się tekstem z książki o harcerstwie „MARTYROLOGIUM HARCEREK I HARCERZY CHORĄGWI ŚLĄSKICH W LATACH 1939-1945 – Słownik biograficzny”:
„Kim byli ci młodzi ludzie gotowi bez wahania stanąć przeciwko najeźdźcy i oddać dla Polski życie? Czy wyróżniali się czymkolwiek ze swego otoczenia? Przecież w cywilnych ubraniach, czy w harcerskich mundurkach byli jednakowo skromni i prości. A jednak wyróżniało ich serce bijące dla Ojczyzny, poczucie odpowiedzialności za jej los oraz odziedziczona po rycerskich przodkach dzielność i odwaga. Wielu z nich zginęło, wielu już odeszło na „wieczną wartę”, ale żyją jeszcze niektórzy uczestnicy i świadkowie czasów wojny, dawni harcerze, a My niejednokrotnie być może przechodzimy obok nich, ocieramy się o nich w tłumie, nie zdając sobie sprawy z tego, że oto minęliśmy kogoś wielkiego, godnego najwyższego szacunku i podziwu, bo ONI nadal są skromni i prości i nic ich w otoczeniu nie wyróżnia.
Można dziś wymieniać liczne przykłady heroizmu i poświęcenia tych wspaniałych patriotów z czasów ich młodości, ale wystarczy jedno słowo „harcerz”, i w naszej świadomości powstają właściwe skojarzenia, budzą się liczne pozytywne refleksje. Czy jednak można się dziwić czemukolwiek, jeżeli młodzi zapaleńcy ochoczo, świadomie i dobrowolnie przyjmowali z bezwzględną aprobatą kodeks zachowań i postępowania ujęty w niewielu wierszach Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego?”
*
Przepraszam, rozczuliłem się, lecz Innocentemu Liburze – mojemu wspaniałemu wychowawcy, nawet po upływie tylu lat od czasu gdy byłem uczniem, mogę przy tej właśnie dzisiejszej okazji wyrazić swoją wdzięczność za to, że uświadomił mi z jakimi wzorcami należy pokonywać trudy życia.
*
Urodzony 17 kwietnia 1901 r. w Michałkowicach w pow. miechowickim syn Ludwika i Marii z domu Rucińska. Ojciec był pedagogiem, więc i ich dom był w naturalny sposób pierwszym miejscem pobierania nauki. Od 1915 r. był związany z I Olkuską Drużyną Skautową im. T. Kościuszki, a następnie ZHP – w 1919 r. – drużynowy. Od listopada 1918 do stycznia 1919 r. był członkiem tajnego oddziału wojskowego i ochotnikiem Batalionu Harcerskiego w Warszawie. Szkołę średnią ukończył w Olkuszu w 1921 r. ale w latach 1918-1920 odbywał ochotniczą służbę wojskową i wziął udział w wojnie polsko-radzieckiej w 1920 roku, odnosząc ranę w walkach nad Działdówką. W czasie studiów na Uniwersytecie Warszawskim działał w Komisji Historycznej przy Naczelnictwie ZHP. W latach 1924–1925 pełnił funkcję zastępcy hufcowego Hufca Olkusz. W roku akademickim 1925/1926 był członkiem Koła Starszoharcerskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Od 1926 r. nauczyciel języka polskiego w Państwowym Gimnazjum w Rybniku. W 1927 r. ożenił się z Franciszką Dylkiewicz. W 1931 r. uzyskał stopień doktora filologii na Uniwersytecie Jagiellońskim (pracą: „Twórczość Dominika Magnuszewskiego” – a promotorem był prof. Ignacy Chrzanowski). Drużynowy, a następnie opiekun IV DH im. Henryka Sienkiewicza przy Gimnazjum i Liceum w Rybniku. Członek Komendy Hufca ZHP w Rybniku. Stopień instruktorski harcmistrza nadano Rozkazem Naczelnika ZHP nr 2 z 16.02.1933 r. Od 1935 do 1939 r. był kierownikiem obwodowym KPH w Rybniku.
W 1939 r. brał udział w kampanii wrześniowej. Jeniec wojenny w obozie w Braunschweigu w 1940 r., Oflagu II C Woldenberg do 1945 r. W obozie był członkiem Koła Dawnych Harcerzy. Po wojnie uczył języka polskiego w Liceum Ogólnokształcącym nr 1 w Rybniku (1945–1951), Liceum Ogólnokształcącym nr 2 w Rybniku (1951–1961), języka rosyjskiego w Liceum Ogólnokształcącym nr 2 w Rybniku (na emeryturze). Równocześnie, działacz Ligi Ochrony Przyrody i PTTK, pomagał w reaktywowaniu hufca i w odrodzeniu się IV DH przy rybnickim gimnazjum. W latach 1945–1948, 1957–1959 był członkiem władz hufca. Po 1962 r. zaangażował się w sprawy ochrony przyrody i działalność PTTK. W 1982 r. wstąpił do Kręgu Instruktora Seniora przy Komendzie Hufca w Rybniku.
Nadto ziemia rybnicka znalazła w jego osobie skrupulatnego i zamiłowanego dokumentalistę. Działalność literacko-publicystyczny prof. Libury to: Powieść harcerska – Krokiem Zdobywców, Przewodnik po ziemi rybnickiej, Monografia Zakładu Górniczo-Hutniczego „Bolesław”, Z dziejów dawnych powiatu, Księgi Pamiątkowe Państwowego Gimnazjum i Liceum w Rybniku 1947-1972, Księga Pamiątkowa Gimnazjum w Olkuszu, W drodze, Wrzesień oraz publikacje w prasie.
Odznaczony: Krzyżem Za Zasługi dla ZHP z Rozetą i Mieczami, Odznaką -Za Zasługi dla Hufca Rybnik i honorowym tytułem – Instruktora Seniora ZHP. Odszedł na wieczną wartę 1 maja1993 r.
Jerzy Klistała